Pages

"Literature is not an ornament, a pleasant pastime, a pretty flower. Literature is a weapon to struggle against injustice."
Կինը աշխարհ չէ եկած մինակ հաճելի ըլլալու համար։ Կինը եկած է իր խելքը, մտային, բարոյական եւ ֆիզիքական յատկութիւնները զարգացնելու համար։ Ինքզինքնին յարգող բոլոր կիներուն իտէալը միայն հաճելի ըլլալը պէտք չէ ըլլայ, այլ երկրիս վրայ գործօն բարերար տարր մը դառնալը։“

Podcast sur France Culture

Sunday, April 28, 2019

Իմ Մայրիկը (Մաս III)

Չնայած սաստիկ զբաղվածությանը հասարակական կյանքում, Զ.Եսայանը չէր թուլացնում աշխատանքը գրական ասպարեզում: Այդ ժամանակ էր, որ գրեց «Կրակե շապիկը», որին ինձ հաղորդակից էր դարձնում՝ ոգևորված կարդալով որոշ հատվածներ: Դա նախապատրաստումն էր ավելի մեծ կտավների, որ ստեղծելու էր Կ.Պոլիսի կյանքից՝ «Սիլիհտարի պարտեզները», «Բարպա Խաչիկ»:



Սորբոնում սովորելու ժամանակ մտա Ֆրանսիայի կոմերիտմիության շարքերը: Կոմերիտական աշխատանքը կատարվում էր ըստ բնակավայրի, և ես մեր թաղամասի բջիջի անդամ էի: Այդ մասին ես տանը ոչինչ չհայտնեցի: Չնայած Ֆրանսիայում կոմկուսն այդ ժամանակ գործում էր լեգալ, այնուամենայնիվ, պահանջվում էր որոշ գաղտնապահություն: Բայց, վերջիվերջո, մի օր հարկ եղավ հայտնել և ինչպիսին եղավ իմ զարմանքը, երբ նկատեցի մորս գոհունակությամբ լի հայացքը: Նա ինձ քաջալերում էր հետագա ավելի եռանդուն կոմերիտական աշխատանքի:

Մորս վաղեմի երազն էր ընտանիքով տեղափոխվել հայրենիք, Երևան: Նա, անշուշտ, օգտակար գործ էր կատարում սփյուռքում, հայ հասարակությանը, ծանոթացնելով սոցիալիստական հայրենիքի նվաճումներին, բայց գիտակցում էր, որ, որպես գրողի իր տեղն Հայաստանն է, սոցիալիզմի կառուցման, լուսավորության բնագավառում : Նա մտածում էր նաև իր զավակների մասին, որոնց ապագան տեսնում էր մայր հայրենիքում:

Հիշում եմ, թե ինչպիսի անհամբերությամբ էր մայրս սպասում սովետական վիզային: Մեկնելուց մի քանի օր առաջ առաջադիմական շրջանների նախաձեռնությամբ կազմակերպվեց հրաժեշտի երեկո, որին նախագահում էր Ա. Չոպանյանը: Նա իր ելույթում բարձր գնահատեց Զ. Եսայանի գրական և հասարակական գործունեությունը և ողջունեց նրա հայրենիք վերադառնալու ցանկությունը: Շնորհակալության հուզիչ խոսք ասաց Զ. Եսայանը:




Մայրս Մոսկվայի վրայով մեկնեց Հայաստան 1933 թվականի մայիս ամսին: Նրա հետ էր քույրս՝Սոֆին: Այդ թվականին ես դեռ չէի ավարտել համալսարանը և մնացի Փարիզում: Մեկնեցի Հայաստան մեկ տարի հետո, 1934 թվականի սեպտեմբերին, կնոջս՝ Բերկրուհու հետ, որը ինձնից պակաս չէր ոգևորված հայրենիքով:

Երբ հասանք Մոսկվա, սովետական գրողների առաջին համագումարը նոր էր ավարտվել: Մայրս նույնպես համագումարի պատգամավոր էր , այնտեղ ֆրանսերեն ելույթ էր ունեցել: Նա մնացել էր Մոսկվայում՝ մեզ դիմավորելու:

Դեռ Մոսկվայում էին համագումարի մասնակիցներից շատերը: Հիշում եմ Ջանանին, որը կնոջ Ժաննայի հետ գալիս էր այցելության, ֆրանսացի անվանի գրող Ժան- Ռիշար- Բլոկին՝ դստեր հետ: Վերջիններս մեզ հետ գնացքով մեկնեցին Երևան:


Ճանապարհին մայրիկը պատմում էր իր գրական ծրագրերի՝« Սիլիհտարի պարտեզներ» և
«Բարպա Խաչիկ» վեպերի մասին: Խոսում էինք Հայաստանի գրականության, աշխարհագրության,
պատմության մասին: Ժան- Ռիշար Բլոկը ծանոթ էր այդ հարցերին. նա անհամբեր սպասում էր
Արարատի հայտնվելուն, որի մասին շատ էր կարդացել:

ՀՐԱՆՏ  ԵՍԱՅԱՆ

Հոբելյանական տարեթվեր

Զ.Եսայանի 100-ամյակի առթիվ

No comments:

Post a Comment